ULTRAZVUČNA DIJAGNOSTIKA
Zbog svoje neinvazivnosti i pouzdanosti u dijagnostikovanju velikog broja oboljenja, utrasonografija se danas smatra i idealnom metodom za skrining (preventivna) preglede, te je poželjno da ovaj pregled bude sastavni deo jednogodišnjih sistematskih pregleda.
Ehokardiografija(EHO srca, ultrazvuk srca) se preporučuje od strane kardiologa ili interniste kod pacijenata koji znaju ili sumnjaju da imaju probleme sa srcem, imaju faktore rizika(hipertenzija-povišen krvni pritisak, diabetes mellitus-šećerna bolest, gojaznost, genetsku predispoziciju, postCOVID…), brže se zamaraju, imaju bolove u grudima, šum na srcu, osećaj preskakanja ili nepravilnog rada srca, oticanje nogu itd. Pregled spada u grupu tzv. neinvazivnih metoda za ispitivanje strukture I funkcije srca, potpuno je bezbolan, pre pregleda nije potrebna posebna priprema, nema štetnih dejstava I može se primenjivati u bilo kojoj životnoj dobi. Ehokardiografija je jedna od najčešće korišćenih metoda u kardiologiji I predstavlja rutinsku metodu za okrivanje I praćenje srčanih oboljenja, kojom se može dobiti veliki broj informacija uključujući veličinu I oblik srca, izgled I funkcija srčanih valvula(zalistaka), lokalizacija I veličina oštećenja srčanog tkiva I snaga srca. Pregled se izvodi tako što se sonda aparata postavlja na prednji zid grudnog koša, kroz koji prolaze ultrazvučni talasi I I na taj način se dobijaju slike za brz pregled stanja srca I protoka krvi kroz srce.
Dopler krvnih sudova vrata je neinvazivna dijagnostička metoda kojom se procenjuje struktura I protok krvi kroz karotidne arterije I druge krvne sudove u vratu. Karotidne arterije su glavni krvni sudovi koji snabdevaju mozak krvlju, zbog čega je vazno pratiti njihovu funkciju kako bi se otkrili eventualni poremećaji-zadebljanje zida arterija(ateroskleroza), suženja I blokade koje ometaju normalan protok krvi kroz arterije itd. Preporučuje se kod osoba sa simptomima poput vrtoglavice, nesvestice, gubitkom ravnoteže, problema sa govorom I vidom, kao I drugim neurološkim simptomima koji mogu ukazivati na vaskularne probleme u vratu. Takođe, preporučuje se osobama sa faktorima rizika sa razvoj ateroskleroze(nagomilavanja masnih materija, kalcijuma I drugih materija u zidu krvnog suda), kao što su: hipertenzija-povišen krvni pritisak, diabetes mellitus-šećerna bolest, vikok holesterol u krvi, pušenje,… koji mogu dovesti do stvrdnjavanja arterija I formiranja plakova koji sužavaju protok krvi kroz krvne sudove vrata I povećavaju rizik od nastanka moždanog I srčanog udara. Kod osoba sa pozitivnom porodičnom istorijom moždanih ili srčanih udara, dopler krvnih sudova vrata može otkriti osobe koje su pod povećanim rizikom, kako bi se mogle preduzeti preventivne mere, kao I za praćenje napretka stanja tokom vremena I procenu efikasnosti primenjenog lečenja.
Dopler krvnih sudova nogu je neinvazivna ultrazvučna metoda za procenu cirkulacije krvi u krvnim sudovima nogu. Koristi se za dijagnostikovanje problema u cirkulaciji krvi, kao što su suženja arterija(ateroskleroza), krvni ugrušci, tromboze, proširene vene I druge vaskularne abnormalnosti. Preporučuje se kod osoba sa bolovima u nogama, grčevima, skraćenom pešačkom distancom, oticanjem I crvenilom nogu I drugim simptomima koji mogu ukazivati na vaskularne probleme. To je bezbolan I siguran pregled, koji se koristi kao prvi korak u dijagnostici bolesti krvnih sudova nogu. Doplerom krvnih sudova nogu se mogu otkriti problem sa cirkulacijom krvi u nogama kao što su periferna arterijska bolest(suzenje ili blokada arterijskog protoka krvi u nogama), aneurizme arterija(proširenja, sa opasnošću od pucanja), venska insuficijencija(slabost venske cirkulacije u nogama I zastoj krvi u venama nogu), tromboze u površnim ili dubokim venama nogu(nastanak krvnih ugrušaka u venama nogu usled zastoja krvi, što može dovesti do životno ugrožavajućih stanja kao što je plućna embolija!),… Rezultati ispitivanja pomažu u postavljanju prave dijagnoze I izbora adekvatne metode lečenja.
Dopler krvnih sudova ruku je neinvazivna ultrazvučna metoda za vizuelizaciju protoka krvi u krvnim sudovima(arterijama I venama) gornjih ekstremiteta. To je brz, bezbolan i bezbedan postupak koji se koristi za dijagnozu problema sa protokom krvi u rukama. Preporučuje se u situacijama kada postoji sumnja da postoje vaskularni problem u tom području, kod osoba sa simptomima kao što su: bol, trnjenje, utrnulost u rukama, otečenost I promena boje ruku ili šaka, slab puls na rukama, hladne ruke, otekli ili bolni limfni čvorovi,… Doplerom krvnih sudova ruku se mogu otkriti problemi sa cirkulacijom krvi u rukama kao što su tromboze vena ruku(nastanak krvnih ugrušaka u venama ruku-koje mogu ukazati na postojanje urođenih stanja/poremećaja sa povećanom sklonošću ka trombozama u krvnim sudovima), periferna arterijska bolest(suzenje ili blokada arterijskog protoka krvi u rukama), koarktacija aorte(suženje aorte), Rejnoov sindrom(sužavanje arterija pod uticanjem hladnoće ili stresa) itd.
Ultrazvučni pregled stomaka (ultrasonografija abdomena) se koristi za dijagnostiku oboljenja jetre, žučne kese, pankreasa, nadbubrega i trbušne aorte. Ovim pregledom se može utvrditi veličina i izgled pomenutih organa, postojanje cističnih i tumorskih formacija, postojanje kamenaca, … Ovaj pregled nije metod izbora za dijagnostiku oboljenja želuca i creva.
Pregled je neinvazivan, bezbolan i komforan, pa se bez ikakve štete po pacijenta, po potrebi može ponavljati i više puta.
Zbog svoje neinvazivnosti i pouzadnosti u dijagnostikovanju velikog broja oboljenja, utrasonografija se danas smatra i idealnom metodom za skrining (preventivne) preglede, te je poželjno da ovaj pregled bude sastavni deo jednogodišnjih sistematskih pregleda.
Ultrazvučni pregled vrata je široko korišćena dijagnostička procedura za pregled struktura tkiva vrata. Ovim pregledom se ispituje štitasta žlezda, limfne žlezde na vratu, stanje pljuvačnih i parotidnih žlezda.
Ovim pregledom, uz laboratorijske analize hormona, se pouzdano mogu dijagnostikovati oboljenja štitaste žlezde I pratiti efekat terapije.
Ultrazvučnim pregledom dojki se dobijaju podaci o građi dojke i sadržaju pazušne jame. Ovim pregledom je moguće uočiti promenu u tkivu dojke, odrediti njenu lokalizaciju, veličinu, oblik i konzistenciju (da li je čvrsta ili tečna). Pregledom pazušnih jama moguće je ustanoviti građu i veličinu limfnih čvorova.
Ultrazvučni pregled kukova kod dece
Jedan od prvih pregleda kod novorođenčeta koje je neophodno uraditi je ultrazvučni pregled kukova, kojim se posmatraju koštani i hrskavičavi delovi zgloba kuka, radi pravovremene dijagnostike razvojne anomalije kuka i drugih stanja.
Prvi ultrazvučni pregled kukova bi trebalo uraditi do 6. nedelje života kada se utvrđuje stepen razvijenosti zglobne čašice, pravilan položaj glavice butne kosti i njeno okoštavanje(jezgro), pa još jedan kontrolni pregled do šestog meseca života, pre nego što beba počne da sedi. Pregled je bezbolan i bezbedan za bebe.
Taj prvi pregled omogućava rano otkrivanje razvojog poremećaja kuka i pravovremeno započinjanje adekvatnog lečenja. Ultrazvučni pregled kukova kod dece je značajan kod oboljenja kao što su tranzitorni sinovitis, septički artritis, juvenilni artritis…
UZ CNS /pregled mozga ultrazvukom kroz veliku fontanelu/ je metoda koju bi trebalo rutinski odraditi svakom novorođenčetu još u porodilištu.
Obzirom da za to nisi uvek ispunjeni svi tehnički uslovi, predlaže se kao obavezan kod: teškog porođaja ili podataka o rizičnoj trudnoći; preterminskog novorođenčeta, asfiksije, porođajnih povreda; mikro i makrocefalije; izmenjenog neurološkog razvoja.
Prednosti su:
-Nije potrebna sedacija niti pomoć druge osobe;
-Nema opasnosti od zračenja;
-Moguće je često ponavljanje.
Brojna istraživanja su dokazala prednost ultrazvuka naspram drugih metoda, naročito u ranom otkrivanju anomalija kako prenatalno tako i postnatalno.
Ultrazvuk urotrakta se koristi za dijagnostiku oboljenja bubrega i mokraćne bešike. Pregledom se ustanovi položaj bubrega, njihova veličina, struktura i da li su zahvaćeni nekim patološkim promenama (kamenčići, tumorske promene, ciste). Odredi se kapacitet mokraćne bešike, debljina zida, stanje sluzokože i eventualne patološke promene. Kod muškaraca ovim pregledom se procenjuju još i prostata i testisi – njihova veličina, struktura, tumorske promene itd, kao I eventualno zadržavanje mokraće u bešici nakon mokrenja.
Ultrazvučni pregled limfnih čvorova
Ovom metodom se posmatraju različite odlike limfnog čvora: njegov oblik, ivice, unutrašnja struktura i vaskularizacija i meri se njegova veličine. Površna lokalizacija limfnih čvorova podrazumeva pregled regije vrata, predela iznad i ispod ključne kosti, pazušnih jama i prepona (supra i inkraklavikularne regije, aksila i ingvinuma). Pregled nije štetan, može se više puta ponavljati i zavisno od simptoma i ultrazvučne prezentacije limfnog čvora donosi se odluka o upućivanju bolesnika na punkciju ili biopsiju radi mikrobiološke ili citološke analize.
Kod pacijentinja koje su operisale dojku zbog karcinoma, bolesnika koji se leče od melanoma ili limfoma, kao i od nekih drugih tipova karcinoma, ordinirajući lekari često u sklopu praćenja primenjene terapije i toka bolesti zahtevaju ovaj pregled.
Pregled površno lociranih limfnih čvorova se vrši i ukoliko postoji sumnja na upalni proces, nije uvek vezan za sumnju na zloćudnu bolest. Uobičajeno je da se tada pacijenti javljaju lekaru zbog naglo nastalog uvećanog i bolnog čvora u nekoj od navedenih regija, tada se pored laboratorijskih analiza zahteva i ultrazvučni pregled.
Ultrazvučnim pregledom mekih tkiva dobija se dubinska slika ciljanog mekog tkiva u realnom vremenu. Određije se lokalizacija, karakterizacija i vaskularizacija promene, što pomaže u izboru adekvatne metode lečenja opisanih promena.
Ultrazvučni pregledi su bezbedni i bezbolni procesi.
Dr Ljiljana Manojlović
specijalista radiologije
Dr med. Sanja Nastić
specijalista radiologije
Priprema za eho abdomena (stomaka)
Priprema pacijenta je neophodna za uspešno obavljanje ultrazvučnog pregleda abdomena, tj. stomaka. Ultrazvučni talasi ne prolaze kroz gasove, tako da neophodno da na pregledu imate što manje gasova u crevima. To se postiže uzdržavanjem od hrane koja Vas nadima, hrane bogate nesvarljivim vlaknima, poput pasulja, boranije, kupusa ili graška – 2 dana pre pregleda, kao i na taj dan. Takođe, neophodno je da tokom ovog perioda APSOLUTNO ne konzumirate gazirana pića, uključujuči i kiselu vodu. Naša žučna kesa se prazni kada jedemo, a za njen pregled je neophodno da ona bude puna, i zbog toga Vas molimo da 3-4h pre pregleda ne jedete ništa, a posebno ne masnu hranu.
Priprema za eho urotrakta (male karlice)
Kod pregleda urotrakta, neophodno je da mokraćna bešika bude većim delom ispunjena, tj. da u vreme zakazanog pregleda imate nagon za mokrenjem. Zbog toga, sat vremena pre pregleda popijte oko 1/2 litra tečnosti, i nemojte mokriti dok ne obavite pregled. Pacijenti (a posebno pacijentkinje) često preteruju sa unosom mnogo više tečnosti pa dođu u neprijatnu situaciju da ne mogu da sačekaju pregled, pa Vas molimo da shvatite ozbiljno da je pola litra tečnosti sasvim dovoljno ukoliko ga na vreme popijete, tj. sat vremena pre pregleda.
Poliklinika “Sveti gral” Smederevo
Železnička 24, Smederevo
026.46.27.475
066.120.123
poliklinika@svetigral.rs
www.svetigral.rs